ΓΙΑ ΓΙΑΤΡΟΥΣ ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΓΙΑ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΤΟΥ ΚΟΙΝΟΥ
Η μηνιγγίτιδα είναι φλεγμονή των μηνίγγων του εγκέφαλου είναι συνήθως εποχιακή λοιμώδης νόσος, της οποίας τα περισσότερα κρούσματα, παρουσιάζονται κυρίως στο τέλος του χειμώνα και στις αρχές της άνοιξης, και ο αιτιολογικός παράγων αυτής της μολυσματικής νόσου είναι ιοί και μικρόβια.
Μεταδίδεται από υγιείς μικροβιοφορείς διότι σε ποσοστό 3- 15% των ανθρώπων φέρουν στον ρινοφάρυγγα τους τον μηνιγγιτιδόκοκο ο οποίος παρασιτεί χωρίς αυτοί οι φορείς να είναι άρρωστοι. Τα σταγονίδια αυτών των φορέων τα οποία εκπέμπονται με την ομιλία, τον βήχα και το φτάρνισμα είναι φορτισμένα και μολυσμένα με το μικρόβιο και έτσι διασπείρεται στο περιβάλλον. Οι φορείς δεν εμφανίζουν κλινικά συμπτώματα της νόσου εκτός μόνο λίγα άτομα ευαίσθητα προς το μικρόβιο αυτό.
Εμφάνιση της νόσου εξαρτάται από το είδος του μικροβίου, την φυσική άμυνα του οργανισμού, την ευπάθεια, την οποία έχει προς το μικρόβιο, την κόπωση, την κακουχία και την συχνή παρουσία σε κλειστούς χώρους όπου υπάρχει συνωστισμός ατόμων όπως (σχολεία στρατόπεδα κινηματόγραφους κ.α.).
Ο χρόνος επώασης διαρκεί 2-10 ημέρες, αλλά συνήθως εμφανίζονται τα συμπτώματα 3-5 ημέρες μετά την μόλυνση. Η περίοδος μεταδόσεως της νόσου διαρκεί για όσο διάστημα το μικρόβιο αποβάλλεται με τις ρινοφαρυγγικές εκκρίσεις του αρρώστου. Μετά από την έναρξη της θεραπείας ο μικροοργανισμός σταματά να αποβάλλεται από τις εκκρίσεις μέσα στις επόμενες 24-48 ώρες.
Επομένως η μηνιγγίτιδα διαχωρίζεται εις την Ιογενή και την μικροβιακή μηνιγγίτιδα. Η ιογενής μηνιγγίτιδα είναι πιο συχνή η οποία όμως δεν ανταποκρίνεται στα αντιβιοτικά αλλά είναι λιγότερο σοβαρή. Οι ιοί οι οποίοι μπορεί να προκαλέσουν μηνιγγίτιδα είναι μετά από κλινικές και εργαστηριακές μελέτες οι ιοί της ανεμοβλογιάς, της παρωτίτιδας και της ιλαράς, αλλά και διάφοροι εντεροιοί.
Η μικροβιακή ή βακτηριακή μηνιγγίτιδα είναι πιο σοβαρή και λιγότερο συχνή. Τρία είναι τα μικρόβια τα οποία προκαλούν μικροβιακή μηνιγγίτιδα: 1ο – ο αιμόφιλος της ινφλουέντσας ο οποίος προσβάλει πολύ μικρά παιδιά, 2ο – ο πνευμονιόκοκκος, 3ο – ο μηνιγγιτιδόκοκος με 4 κυρίως τύπους (Α, Β, C, Y, W135), ο οποίος προκαλεί λίγα κρούσματα αλλά μπορεί να προκαλέσει επιδημίες.
Πρέπει να γνωρίζουμε ότι η συμπτωματολογία μεταξύ ιογενούς και μικροβιακής μηνιγγίτιδας είναι ίδια και ο διαγνωστικός διαχωρισμός γίνεται μόνο με εργαστηριακές εξετάσεις στο νοσοκομείο. Ο κάθε γιατρός πρέπει πάντοτε σε εμπύρετα νοσήματα να έχει στην διαφορική διάγνωση του και την μηνιγγίτιδα για να τεθεί άμεσα η διάγνωση και η εισαγωγή του αρρώστου στο νοσοκομείο για αρχίσει γρήγορα η θεραπεία διότι πολλές φορές παρά τις προσπάθειες των γιατρών έχουμε δυσάρεστα αποτελέσματα, θάνατο ή και αναπηρίες, όπως κώφωση ή εγκεφαλική βλάβη.
ΤΑ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ:
- Συνήθως έχουμε αιφνίδια ή σταδιακή έναρξη υψηλού πυρετού,
- δυνατό πονοκέφαλο – ναυτία – εμετούς,
- αυχενική δυσκαμψία – συχνά εμφανίζεται εξάνθημα,
- ενώ πολλές φόρες παρουσιάζεται παραλήρημα και κώμα.
Είναι δυνατόν να έχουμε και την κεραυνοβόλο μορφή η οποία παρουσιάζει αιφνίδια καταβολή των δυνάμεων και φαινόμενα κυκλοφοριακής καταπληξίας. Αυτά τα συμπτώματα παρατηρούνται στα μεγαλύτερα παιδιά. Στα βρέφη και νεογνά τα συμπτώματα είναι άτυπα με πυρετό, ανορεξία, λήθαργο, ενώ τα μωρά είναι υποτονικά ή ευερέθιστα.
Μεγάλη είναι η θνησιμότητα περίπου 50%, εάν δεν γίνει γρήγορα η διάγνωση. Εάν αμέσως αρχίσει θεραπεία τότε η θνησιμότητα περιορίζεται και φθάνει το 10% .
Είναι απαραίτητο η θεραπεία να αρχίσει αμέσως εάν κλινικά υπάρχει υποψία της νόσου και μάλιστα με αντιβιοτικά τα οποία θα καλύπτουν θεραπευτικά και τις μήνιγγες και από άλλα μικρόβια (πνευμονιόκοκκο αιμόφιλο), γιατί αργεί η εργαστηριακή επιβεβαίωση για το είδος του μικροβίου. Τα αντιβιοτικά που χρησιμοποιούνται θεραπευτικός με καλά αποτελέσματα είναι η Πενικιλίνη και η Αμπικιλίνη. Προληπτική και προφυλακτική χορήγηση των αντιβιοτικών γίνεται μόνο σε άτομα του στενού περιβάλλοντος του αρρώστου και όχι σε όλα τα άτομα.
Η Ενημέρωση του πληθυσμού από τις Αρμόδιες υγειονομικές υπηρεσίες έχει μεγάλη σημασία για την αποφυγή του πανικού και για τη λήψη κατάλληλων μέτρων πρόληψης και προφύλαξης.
Απαραίτητη είναι η δήλωση του κρούσματος από τον θεράποντα γιατρό στην τοπική διεύθυνση Υγιεινής και στο κέντρο Ειδικών Λοιμώξεων για την λήψη μέτρων. Είναι επίσης επιβεβλημένο να γίνει άμεσα Αναπνευστική απομόνωση του ύποπτου κρούσματος για 24 ώρες μετά από την έναρξη της χορηγήσεως θεραπείας με ειδικά αντιβιοτικά.
Δεν χρειάζεται ΑΠΟΛΥΜΑΝΣΗ των χώρων εις τους οποίους έμεναν τα ύποπτα ή επιβεβαιωμένα εργαστηριακώς κρούσματα. Απολύμανση πρέπει να γίνεται στις ρινικές και φαρυγγικές εκκρίσεις, καθώς και όλων των αντικειμένων που ήρθαν σε επαφή με αυτές.
Παρακολουθούμε τα άτομα τα οποία είχαν στενή επαφή με το κρούσμα (στο σχολείο, στην οικογένεια, στην εργασία, στο στρατόπεδο) μήπως παρουσιάσουν κανένα σύμπτωμα, κυρίως πυρετό, και χωρίς καθυστέρηση αρχίζει ο γιατρός την κατάλληλη την θεραπεία γιατί η νόσος έχει μεγάλη θνησιμότητα.
Προσπαθούμε να κάνουμε αναζήτηση φορέων εργαστηριακώς. Αυτό γίνεται με προσοχή πριν την χορήγηση των αντιβιοτικών μόνο στο κλειστό περιβάλλον του κρούσματος (σχολείο, στρατόπεδο, νηπιακός σταθμός, προνοιακό ίδρυμα). Απαραίτητη είναι η αναζήτηση των φορέων και στο προσωπικό αυτών των ιδρυμάτων εις τα οποία παρουσιάστηκε το κρούσμα.
Ο έλεγχος για τους φορείς γίνεται από τα μικροβιολογικά εργαστήρια των μεγάλων νοσοκομείων και των πρώην Νομαρχιών, τα οποία έχουν στενή επαφή με το Εθνικό κέντρο αναφοράς Μηνιγγίτιδας της σχολής Δημόσιας υγείας για να γίνει ταυτοποίηση του μικροβίου.
Υπεύθυνος για την οριστική λήψη δειγμάτων από πιθανούς φορείς είναι η Διεύθυνση Δημόσιας υγείας του υπουργείου και το κέντρο Αναφοράς Μηνιγγίτιδας. Όταν διαπιστωθούν υγιείς φορείς τότε χορηγούνται προφυλακτικώς τα απαραίτητα ειδικά αντιβιοτικά εις τα άτομα αυτά.
Το κατάλληλο αντιβιοτικό για τους υγιείς φορείς είναι η Ριφαμπακίνη, μετά την χορήγηση του αντιβιοτικού αυτού για 24 ώρες ο υγιής φορέας γίνεται αρνητικός.
Εάν παρουσιασθεί κρούσμα μηνιγγίτιδας σε κάποιο ίδρυμα ομαδικής διαβίωσης (σχολείο, νηπιαγωγεία, στρατώνες, πλοία), συνίσταται αραίωση των ατόμων, αερισμός των χώρων, καθώς και χορήγηση αντιβιοτικών (ριφαμπικίνη), μόνο σε άτομα που είχαν στενή επαφή.
Το εμβόλιο γίνεται κυρίως σε άτομα υψηλού κινδύνου και σε άτομα τα οποία πρόκειται να ταξιδέψουν σε περιοχές που υπάρχει επιδημία μηνιγγιτιδοκοκκικής μηνιγγίτιδας.
Το εμβόλιο είναι πολυσακχαρικό και περιέχει πολυσακχαρίτες των μικροβιακών ομάδων του μηνιγγιτιδόκκοκου Α,C,Y,W 135, γιατί οι τύποι αυτοί του μικροβίου είναι υπεύθυνοι για επιδημίες, ενώ το 50 % των ενδημικών περιστατικών στην Ελλάδα οφείλονται στον τύπο της ομάδας Β μηνιγγιτιδόκοκκου και για τον οποίο δεν υπάρχει εμβόλιο. Είναι γνωστό τα 2 τελευταία χρόνια ότι στην υπόλοιπη Ευρώπη κυκλοφορεί νέο εμβόλιο για τον Β τύπο, άλλα ακόμα δεν έχει εγκριθεί στην Ελλάδα. Τον εμβολισμό τον επιλέγουν οι παιδίατροι οι οποίοι συνιστούν ειδικά εμβόλια τα οποία έχουν στη διάθεση τους.
Εμβολιασμό κάνουμε σε άτομα >2 ετών με κίνδυνο να αρρωστήσουν καθώς επίσης σε άτομα που έχουν ειδικά προβλήματα υγείας, ενώ ο γιατρός αποφασίζει για τον εμβολισμό. Επίσης γίνεται εμβολιασμός και σε επιδημίες οι οποίες οφείλονται στον τύπο του μικροβίου το οποίο υπάρχει στο εμβόλιο το οποίο κυκλοφορεί.
Γίνονται δυο δόσεις για τα μικρά παιδιά και μια δόση στα μεγαλύτερα, ενώ η ανοσία κρατάει 3- 4 χρόνια όποτε αναλόγως με τις συνθήκες του περιβάλλοντος χρειάζεται να ξανά εμβολιαστούν Απολύμανση χώρων δεν χρειάζεται γιατί ο μηνιγγιτιδόκκοκος είναι αρκετά ευαίσθητος και δεν μπορεί να επιζήσει στο περιβάλλον. Η Μετάδοση της νόσου γίνεται με άμεση επαφή και με τα αναπνευστικά σταγονίδια. Η περίοδος που μεταδίδεται η νόσος διαρκεί όσο διάστημα αποβάλλεται ο μικροοργανισμός από τις ρινοφαρυγγικές εκκρίσεις. Ενώ όταν χορηγηθεί η κατάλληλη θεραπεία η απέκκριση διαρκεί μόνο 24-48 ώρες από την αρχή της θεραπείας.
Η ενημέρωση αντιμετωπίζει τον πανικό και ενισχύει την πρόληψη.
Ιανουάριος 2015
Θεόδωρος Ι. Μπαβέας
